نويسنده در اين كتاب با بررسی و مطالعه مناظره‌ها در آمریکا و انگلیس و چگونگی تاثیرمناظره‌های انتخاباتی در آمریکا بر سیاستمداران انگلیسی و مقایسه مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی انگلیس با جدیدترین مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی در ایران، تلاش كرده است تا پاسخي بر ضرورت برگزاري مناظره‌هاي انتخاباتي پيدا كنيد.
همشهري‌آنلاين در همين زمينه با اسماعیل فلاح نويسنده كتاب گفتگو كرده است:
- آقای فلاح لطفا خودتان را معرفی کنید و از سابقه حرفه‌اي‌تان بگوئيد
سلام و عرض ادب به همه معلمان و استادانی که این حقیر از اوان کودکی توفیق شاگردی انها را داشتم . من از سال 1374 وارد صدا و سیما شدم و خبرنگاری را با خبر نوشتن در تحریریه اخبار داخلی واحد مرکزی خبر در تهران شروع کردم. لیسانس اقتصاد از دانشگاه مازندران و فوق لیسانس ارتباطات از دانشگاه آزاد واحد مرکز تهران دارم. در دوران خبرنگاری حضور متعدد در افغانستان و به خصوص پوشش اخبار حمله آمریکا و انگلیس به این کشور و کمتر از هشت سال خبرنگاری در انگلیس شاخص‌ترین فعالیت عمر خبرنگاریم به شمار می‌رود. این شغل را دوست دارم چون این شغل زنده است. از این فرصت هم استفاده می‌کنم به همه خبرنگاران شهید و شهیدان اهل قلم و امام شهیدان درود می‌فرستم.
- چه شد که به مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی پرداختید؟
مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی پدیده جدیدی در جهان نیست اما در ایران و انگلیس رویداد سیاسی ورسانه‌ای جدیدی به شمار می‌رود. البته مناظره به عنوان نماد دموکراسی و آزادی بیان درایران پس از انقلاب اسلامی خیلی سریع با حضور قدرتمندانه شهیدان بهشتی و مطهری در تلویزیون برگزارشد و درانگلیس هم مناظره در میان سیاستمداران سال‌هاست که رایج است. ولی مناظره انتخاباتی تلویزیونی در انگلیس درسال 2010 پنجاه سال پس آمریکا و یک سال پس از ایران برگزار شد. به خاطر جوان بودن این رویداد درکشور ما و نیاز به تحقیق و مطالعه بیشتر در این باره، با بررسی مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی در بریتانیا تلاش کردم با ارائه آن‌ها، گامی در جهت شناخت بیشتر این شگرد رسانه‌ای بردارم و در واقع به دنبال اين پرسش‌ها بودم.
- ضرورت برگزاری مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی درجوامع باز چیست؟
- چه عاملی موجب شده است که مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی درقرن بیستم درجوامع توده وار ضروری شناخته شد؟
- مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی دردرون یک جامعه و از منظر روابط بین الملل در یک نظام سیاسی چه تاثیری دارد؟
- در عصر رسانه‌ها چرا مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی ضروری شناخته شده است؟
- از چه منابع و متوني درباره مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی اسنفاده كرديد؟
علاوه بر جستجو و گرداوری قوانین، مقررات و ضوابط مدون موجود، با مجری مناظره‌های ریاست جمهوری دوره یازدهم ايران مصاحبه‌ای مفصل انجام دادم تا مقررات نانوشته هم مشخص‌تر شود. درباره بریتانیا هم گزارش یازدهم ماه مارس 2010 مرکز قانون اساسی مجلس بریتانیا را بررسی كردم. بخش اعظم اطلاعات مربوط به پیشینه موضوع در این گزارش، از مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی، رویکردی بین‌المللی که با ویرایش دکتر استفن کلمن، مدیر پایگاه اینترنتی مجلس، موسوم به برنامه دموکراسی الکترونیک در سال 1999 منتشر شد، برگرفته شده است.
- اهداف این کتاب چیست و مخاطبان کیستند؟
من به چگونگی برگزاری و پشت پرده این مناظره‌ها در انگلیس و آمریکا، علاقه‌‌مند شدم و تلاش کردم پس از بررسی و مطالعه مناظره‌ها در این دو کشور و چگونگی تاثیر مناظره‌های انتخاباتی در آمریکا بر سیاستمداران انگلیسی و مقایسه مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی انگلیس با مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی درایران، پاسخ برخی پرسش‌های ذهنم را بیابم. همه سیاستمداران، جامعه شناسان، اصحاب رسانه و کارشناسان سیاسی در ایران می‌توانند مخاطب این کتاب باشند و از آنجایی که رهبر معظم انقلاب اسلامی دو سال قبل به موضوع نظام پارلمانی اشاره کردند فکر می‌کنم هر کسی در حد توان خودش باید تلاش کند تا دانش لازم را درشناخت نظام پارلمانی تولید و به داخل کشور منتقل کند که بنده به کمک همکارانم در واحد خبر دفتر صدا و سیما در انگلیس تلاش کردیم سهم کوچکی در این زمینه داشته باشیم.
- کتاب با چه روشي تدوین شد؟
براي مقایسه تطبیقی اصول حاکم بر اجرای مناظره‌های تلویزیونی در انتخابات ریاست جمهوری ایران و بریتانیا و شناسایی نظام جامع‌تر، بخش اعظم قوانین و مقررات در دو کشور، براساس هفت متغیر مورد نظر در این نوشتار، طبقه بندی شد. پیش از آغاز این بررسی، جستجوی گسترده‌ای صورت گرفت اما مطالعه‌ای درباره مقایسه تطبیقی اصول مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی در ایران و بریتانیا، ملاحظه نشد و این نوشتار، نخستین تلاش در این زمینه است.
مطالعه روش‌های اجرای مناظره‌های تلویزیونی در انتخابات ریاست جمهوری ایران و نخست وزیری بریتانیا و بررسی تفصیلی اصول و مقررات حاکم بر این گونه مناظره‌ها نشان داد که تاکید بر اصول کلی مورد اشاره در اعلامیه اتحادیه بین المجالس، مواردی همچون برابری نامزدها در استفاده از فرصت‌های تلویزیونی، بی‌طرفی رسانه در برگزاری مناظره‌ها و یا توجه به نیاز، خواست و یا مصلحت مخاطب، نمی‌تواند حساسیت های لازم را در نگارش اصول اجرای مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی، پاسخ گوید. به همین علت، هفت متغیر به عنوان مبنای مطالعه تطبیقی برگزیده شد تا ابعاد گوناگون مقررات برگزاری و پخش مناظره‌های تلویزیونی دو کشور، با توجه به آن ها، به نحو جامعی وصف شود.
- از متغيرها بگوئيد
این متغیرها عبارت بودند از:
- اصول اساسی که تعداد، زمان، مدت، شبکه برگزار کننده، محل اجرا، برابری زمان، چگونگی تعامل نامزدها با شبکه، چگونگی گزینش پرسش ها، مجریان، بی طرفی شبکه و پوشش سراسر کشور را معین کند.
- اصول حاکم بر شکل مناظره که چگونگی گزینش حاضران، شمار و ویژگی های آنان از قبیل سن، جنس، نژاد، طبقه اجتماعی، گرایش سیاسی، نسبت هواداری از احزاب، شمار پرسش های حاضران و مقررات امنیتی ورود به جلسه مناظره را شرح دهد.
- اصول درباره حاضران که منظور از آن، شرکت نمونه ای دقیق از جمعیت واجد شرایط رای دهی در کشور است تا بتوانند با حضور در سالن مناظره، نظر مردم را منعکس و پرسش های آنان را بپرسند و مواردی همچون چگونگی طرح پرسش های حاضران، چگونگی نشان دادن حاضران در زمان مناظره، نحوه گزینش پرسش ها، ویژگی های پرسش ها و چگونگی پخش اخبار فوری در زمان برگزاری مناظره را در بر گیرد.
- اصول مربوط به ساختار که براساس آن، مراحل یک مناظره انتخاباتی، از ابتدا تا پایان طراحی شود به گونه ای که فضای مناسب به منظور آشنا شدن رای دهندگان با ویژگی های فردی، افکار و سیاست های نامزدها فراهم شود و نامزدها به تضارب اندیشه ها بپردازند.
- مجری که با ایفای نقش، مناظره را به گونه ای عادلانه سامان دهد که حقوق نامزدها و رای دهندگان، حفظ شود.
- موضوع که نیازهای اساسی و واقعی مردم را برای بحث و بررسی در مناظره ها معین کند.
- انتظام برنامه که مناظره را براساس اصول و مقررات موجود، به گونه ای اجرا کند که منافع ملی تامین شود.
- درس‌هایی که مقایسه مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی دو کشور (ایران و انگلیس) در بر دارد چیست؟
مناظره در این دو کشور از جهات مختلف با هم تفاوت دارد. در بخش حاضران به علت دعوت نشدن از رأی دهندگان به منظور حضور در محل برگزاری مناظره و پرسیدن پرسش‌هایشان، شکل مناظره و موارد مربوط به آن‌ها از قبیل انتظام حاضران در بریتانیا، کاملا متفاوت از ایران بوده و برخلاف ایران، برای حاضران، نقش‌هایی معین شده است.
در بخش پرسش‌ها، نوع پرسش‌ها و چگونگی پرسیدن آن‌ها نیز در دو کشور متفاوت بوده است که در نگاه به 76 اصل مصوب در بریتانیا و از خلال مصاحبه با مجری تلویزیون صداوسیما، این موضوع آشکار می‌شود. به گونه‌ای که حتی نوع پرسش‌ها در برخی موارد موجب تنش شد که با انعطاف مناسب و به جای مجری مناظره روند عادی خود را دنبال کرد.
در بخش مربوط به مجری، تفاوت مناظره‌های تلویزیونی در انتخابات دو کشور، بارز‌تر می‌شود زیرا در مناظره‌های انتخاباتی در ایران، مجری به خواننده پرسش مبدل می‌شود و نقشی در اجرای مناظره ندارد. توجه فراوان صداوسیما به ساختار برنامه، مناظره را از شکل واقعی جدا کرده و به مصاحبه گروهی بیش‌ترشبیه ساخته است. در این حال، بدیهی است که وظیفه مجری، فقط به اندازه‌گیری زمان و پرسیدن پرسش محدود می‌شود و جذابیت مورد نظر در اجرای مناظره‌ها، ازبین می‌رود.
جذابیت سومین مناظره تلویزیونی در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، به این علت بود که برنامه در دقایقی- بدون برنامه‌ریزی پیشین - به مناظره مبدل شد.
از جمله تفاوت‌های شاخص در این دو کشور که بررسی آن پساز مناظره‌ها جای تامل دارد، نظام‌های حاکمیتی درانتخابات بود.
در ایران نظام ریاست جمهوری بود و نامزدها بر اساس گرایش‌های سیاسی متفاوت، در مناظره‌ها شرکت داشتند ولی در بریتانیا که نظام حزبی بر قراراست، در برگزاری مناظره‌های نخست وزیری، به نقش احزاب کوچک و نیز احزاب منطقه‌ای در ایرلندشمالی، اسکاتلند و ولز، توجه نشد و همین موضوع، موجب انتقاد مسوولان و نمایندگان آن احزاب شد.
- پیشنهادي هم داريد؟
- وحشت از ارزیابی، چه ارزیابی فعالیت‌های دیگران مثلا سازمان‌های دولتی و چه ارز یابی عملکرد خود، دردی مزمن در صدا و سیما به نظر می‌رسد.
- بنابر این انتظار می‌رود ارزیابی اجرای مناظره‌ها، ارزیابی عملکرد نامزدها در مناظره‌ها و پیگیری اثر مناظره‌ها بر رأی دهندگان، هم به ارتقای رفتار سیاسی سیاستمداران، هم بر تقویت ستادهای انتخاباتی و هم بر افزایش توان رأی دهی صحیح مردم، منجر و برشفافیت سیاست‌ها و سلامت انتخابات، اثر مثبت خواهد داشت.
- از آنجایی که میزان دست یابی به اهداف از برگزاری مناظره‌های تلویزیونی در انتخابات اهمیت زیادی دارد تا برگزار کنندگان مناظره با گذشت زمان برنامه‌های ملی و مهم این چنینی فقط از منظر تجربه نبینند، بررسی‌های علمی و پژوهش‌های آکادمیک در چنین رویدادهای مهمی بسیار ضروری و حائز اهمیت است.
- از این‌رو پیشنهاد می‌شود دانشگاه‌ها، موسسات نظرسنجی و مراکز پژوهشی و ارزیابی صداوسیما نیز در مناظره‌های بعدی، به این موارد پیشاپیش توجه جدی کنند زیرا بدون هدفگذاری دقیق مناظره‌ها و تهیه باز خورد مربوط، نمی‌توان از گذشته درس آموخت و توشه راه آینده ساخت.
- تدوین پیشاپیش اصول حاکم بر مناظره‌های تلویزیونی در انتخابات آتی ریاست جمهوری، به عنوان چارچوب اجرایی یا اصول حاکم بر مناظره و توافق رسانه و سیاستمداران یا نامزدها به عنوان دو رکن اصلی مناظره‌های تلویزیونی انتخاباتی لازم به نظرمی‌رسد.
...........................................
کتاب بررسی تطبیقی مناظره‌های انتخاباتی در تلویزیون ایران و انگلستان شامل شش فصل است كه در 368 صفحه به همت نشرکمال الملک درقم منتشر شده است.
نظر شما